Νικόλαος Ουζούνογλου, Καθ. Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου

Μετάφραση της Ομιλίας στην Έκθεση «Οι Πολλαπλές Συμβολές των Ρωμιών την Οθωμανική και
Ρεπουμπλικανική Περίοδο» στην Άγκυρα 12-15 Νοεμβρίου 2018.

Εισαγωγή
Η μελέτη των Πρακτικών που έχουν καταγραφεί από τον Ε.Φ.Σ.Κ. την περίοδο μετά από το 1896, οπότε ιδρύθηκε η Βιολογική Επιτροπή (Β.Ε.), παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον καθ’ όσον δείχνει την ενεργή συμμετοχή πολλών ιατρών της εποχής στις συνεδριάσεις της. Η Β.Ε. κυρίως ασχολήθηκε με θέματα ανταλλαγής ιατρικών επιστημονικών εμπειριών των μελών της. Η μελέτη των επιμέρους ανακοινώσεων δείχνει ότι πολλά μέλη ανήκαν στην ειδικότητα της οφθαλμολογίας. Ωστόσο στα πρακτικά της Β.Ε. έχουν καταγραφεί αρκετές ανακοινώσεις που αφορούν την αξιοποίηση των φυσικών και μαθηματικών επιστημών προς όφελος της ιατρικής επιστήμης ένα επιστημονικό κλάδο που σήμερα αποκαλείται Βιοϊατρική τεχνολογία. Στην παρούσα ανακοίνωση αρχικά θα παρουσιαστεί μια γενική επισκόπηση των δραστηριοτήτων της Βιολογικής Επιτροπής του Ε.Φ.Σ.Κ. Στη συνέχεια θα επικεντρωθούμε στη μελέτη των εξειδικευμένων θεμάτων που απασχόλησαν την Β.Ε. περίπου πριν από 100 χρόνια και αφορούν την αξιοποίηση των φυσικών επιστημών στην ιατρική. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ακόμα και σήμερα, δεν είναι σπάνιο, να εκφέρονται απόψεις ότι τα βιολογικά συστήματα δεν δύναται να περιγραφούν με μεθόδους της μαθηματικής φυσικής, γίνεται αντιληπτή η σημασία των ανακοινώσεων αυτών στην Β.Ε. του Ε.Φ.Σ.Κ. Στο τέλος στα συμπεράσματα, θα γίνει μια εκτίμηση για την Β.Ε. του Ε.Φ.Σ.Κ., με την σύγκριση των δραστηριο-τήτων της με αντίστοιχες επιστημονικές οργανώσεις της Ευρώπης και της Αμερικής, εκείνης της εποχής και θα εκτιμηθεί η συμβολή της Β.Ε. στη δημόσια υγεία των κατοίκων της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το γεγονός ότι ο τίτλος του Ε.Φ.Σ.Κ. αναφέρει την λέξη «Φιλολογικός», δεν πρέπει να εκληφθεί ότι δεν είχε σχέση με τις εφαρμοσμένες επιστήμες και ειδικότερα την ιατρική, αφού οι δύο κορυφαίοι ιδρυτές του

Συλλόγου οι Στέφανος Καραθεοδωρή και Ηροκλής Βασειάδης υπήρξαν και οι δύο ιατροί. Ο Θρακιώτης Στέφανος Καραθεοδωρή υπήρξε ο ιδρυτής της Αυτοκρατορικής Ιατρικής Σχολής στην Κωνσταντινούπολη το 1826 στην οποία υπηρέτησε ως καθηγητής για 50 και πλέον χρόνια ενώ ο Ηπειρώτης Ηροκλής Βασειάδης επίσης θεράπων της ιατρικής επιστήμης υπηρέτησε για πολλά χρόνια στο Νοσοκομείο Βαλουκλή και στην Μεγάλη του Γένους Σχολή.
Το Πλαίσιο λειτουργίας της Β.Ε.
Στις 18 Δεκεμβρίου 1896 υπό την προεδρεία του Γ. Οικονόμου ξεκινάει ουσιαστικά την λειτουργία της η Β.Ε. του Ε.Φ.Σ.Κ. Ο Πρόεδρος στον εναρκτήριο του λόγου αναφέρει τα εξής: «Σας εκαλέσαμεν, κύριοι όπως ποιήσωμεν έναρξιν των εργασιών της επιτροπής,…. Το πεδίον, ου προτιθέμεθα την επιστημονικήν εξέτασιν είναι αληθώς απέραντον, κατ’ ανάγκη όμως ως εκ της πλειονότητος των ιατρών τα θέματα έσοντα ιατρικά˙ τούτο βεβαίως δεν κωλύει να γίνονται και ανακοινώσεις μη καθαρώς ιατρικαί, εάν τι των μελών έχη τοιαύτην προς ανακοίνωσιν».

Στέφανος  Καραθεοδωρή

Στην ίδια συνεδρίαση αποφασίστηκε η Β.Ε. να συνεδριάζει κάθε Τετάρτη 8 μ.μ. και η ημερήσια διάταξη να αποτελείται από τα σημεία: (1) ανάγνωση των πρακτικών της προηγούμενης συνεδρίασης, (2) παρουσίαση ασθενών και παρασκευασμάτων και συζήτηση επί αυτών, (3) ιατρικές παρατηρήσεις και συζήτηση επί αυτών, (4) ανακοινώσεις, (5) μνεία των επιπολαζουσών νόσων, (6) θέματα έχοντα σχέση προς την αρχαία ιατρική. Η Β.Ε. αποφασίστηκε να διαπιστώνει την πρωτοτυπία των προτεινόμενων ανακοινώσεων και για αυτό τον λόγο θα έπρεπε οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλλουν από πριν τα θέματα των ανακοινώσεων που ήθελαν να προβούν στις συνεδριάσεις.
Στη συνεδρίαση της 28/12/1896 συζητήθηκε ο εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας της Β.Ε. Οι συνεδριάσεις της Β.Ε. καθορίστηκε να είναι ανοικτές και σε μη-μέλη, υπό τον όρο χορήγησης άδειας του Προέδρου αυτής. Σημαντικό είναι το άρθρο 4 του κανονισμού που ρητά τονίζει ότι οι εργασίες της Επιτροπής είναι κτήμα του Συλλόγου, ότι αυτές μπορούν να δημοσιευτούν μόνο στο περιοδικό του Συλλόγου και απαγορεύεται η δημοσίευση αυτών αλλού. Στην επόμενη συνεδρίαση της 4/1/189 αποφασίζε-ται να γίνονται δεκτές για ανακοίνωση μόνο οι μη-δημοσιευμένες εργασίες των μελών, πράγμα που δείχνει την λειτουργία της Β.Ε. με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια.
Η γενική μορφή των ανακοινώσεων της Β.Ε. του Ε.Φ.Σ.Κ..
Μελετώντας τα Πρακτικά της Επιτροπής από τις συνεδριάσεις διαπιστώνεται η εξής γενική μορφή των ανακοινώσεων σε καθαρά ιατρικά θέματα:
(α) Συνήθως αναφέρεται η περίπτωση ασθενούς, χωρίς να δίνεται ανοικτά το όνομα του, και περιγράφεται η παρατηρηθείσα νόσος με τα συμπτώματα της.
(β) Εξηγεί ο εισηγητής ιατρός τις θεραπευτικές αγωγές που εφάρμοσε ο ίδιος ή άλλοι συνάδελφοι του, μαζί και τα αποτελέσματα προέκυψαν, συμπεριλαμβανομένων και των παρενεργειών που παρουσιάστηκαν κατά την εφαρμογή κάποιας θεραπευτικής αγωγής.
(γ) Κατά την ανάλυση για ποιο λόγο επελέγει μια συγκεκριμένη αγωγή, τις περισσότερες φορές αναφέρονται παρεμφερείς εργασίες που αιτιολογούν την επιλογή της υπόψη θεραπείας οι οποίες προέρχονται από ιατρικές δημοσιεύσεις από την Γερμανία και την Γαλλία και σπανιότερα από τις Αγγλοσαξονικές χώρες. Η αναφορά γίνεται με την κατονομασία του ερευνητή ιατρού και το επιστημονικό περιοδικό που έχει δημοσιευτεί η εργασία ή ανακοινώθηκε σε συνέδριο.
(δ) Ακολουθεί στο τέλος της ανακοίνωσης συζήτηση των παρόντων ιατρών επί του θέματος.


Παρουσιάζει ενδιαφέρον, ότι αν και δεν διατυπώνεται κάποια συνολική κρίση ή συμπέρασμα της Επιτροπής για το θέμα της καταλληλότητας ή μη μιας προτεινόμενης θεραπείας, όμως αυτό διαφαίνεται απ’ όλη την συζήτηση του θέματος.
Πολύ συχνά παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μικροσκοπικών μελετών ή ακόμα και χημικών αναλύσεων των ιστών όταν αυτές διενεργούνται κατά τη διάρκεια των νεκροψιών. Σε αρκετές περιπτώσεις διατυπώνονται αμφιβολίες για την προτεινόμενη αγωγή από μέλη ιατρούς της Β.Ε. που όμως τα πρακτικά παρουσιάζουν την επικράτηση μιας ήπιας ατμόσφαιρας στις συζητήσεις. Η καταγραφή των συζητήσεων είναι λεπτομερής και εξαντλητική. Αρκετές φορές παρατίθεται κείμενα στην Γαλλική γλώσσα σε μορφή παραπομπών.
Οι πλέον συχνές αναφορές για ασθένειες είναι αυτές της σύφιλης, τύφου, διφθερίτιδας, φυματίωσης, γρίπης αλλά και καρκίνου. Επίσης υπάρχουν ανακοινώσεις που αφορούν τις συνέπειες του αλκοολισμού.
Σε μερικές εργασίες ο εισηγητής προτείνει και συγκεκριμένη σύνθεση φαρμάκου και τον τρόπο παρασκευής του.
Οι αναφορές νοσοκομείων στις ανακοινώσεις κατά σειρά είναι : το Εθνικό Νοσοκομείο δηλαδή το Βαλουκλή, του Ιερεμία, το Γαλλικό Νοσοκομείο στο Σισλί όπως και το Ιατρείο των Φιλόπτωχων Κυριών του Πέρα.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι ιατροί μέλη της Β.Ε. στις εργασίες τους αναφέρονται σε ασθενείς από όλες τις θρησκείες της χώρας όπως Μουσουλμάνους, Ρωμιούς, Αρμενίους κτλ. ενώ περίπου το 50% των ασθενών προέρχεται από περιοχές εκτός της Κωνσταντινούπολης.
Εκτός από τα καθαρώς ιατρικά θέματα με την αναφορά εμπειριών από ασθενείς από τις πρώτες συνεδριάσεις έχουν καταγραφεί ανακοινώσεις με διαφορετικό περιεχόμενο όπως π.χ.
Θεραπευτική αξιοποίηση βοτάνων όπως π.χ. την αξιοποίηση καρπών από φοινικόδεντρα των Ινδιών.
Συζήτηση για τις πιθανές συνέπειες της νικοτίνης και ειδικότερα κατά πόσο το υπερβολικό κάπνισμα προκαλεί αμβλυωπία.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρουσιάζει η αφιέρωση συνεδριάσεων ενόψει κινδύνου επιδημιών όπως π.χ. τύφου, γρίπης στην Πόλη και άλλες πόλεις της Αυτοκρατορίας.
Στις 30/10/1902 ο κ. Απέρης καταγγέλη ότι μερικοί παπλωματοποιοί της Πόλης μαζεύουν μεταχειρισμένες γάζες και βαμβάκια από Νοσοκομεία της Πόλης και αφού τα στεγνώσουν στον ήλιο τα χρησιμοποιούν για κατασκευή παπλωμάτων. Αποφασίζεται να ειδοποιηθούν τα νοσοκομεία.
Στις 19/12/1902 ο κ. Φλωράς παρουσιάζει εκτενή διατριβή για την σημασία της γαλουχίας των βρεφών με μεγάλο αριθμό πινάκων για την χημική σύσταση του γάλακτος από διάφορα θηλαστικά.
Υπάρχουν πολλές ανακοινώσεις που αναφέρονται στην ιστορία της ιατρικής και οι οποίες παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον όπως π.χ. στην συνεδρίαση της 3/5/1900 του Αν. Γαβριηλίδη «περί βουβωνικού λοιμού κατά τους βυζαντινούς χρόνους» και του ίδιου στη συνεδρίαση της 29/11/1900 «περί των ιατρικών γνώσεων και ιδίως των περί οφθαλμού παρά τοις Βυζαντινοίς συγγραφεύσιν».
Στην ειδικότητα της Ωτορινολαρυγγολογίας προβάλουν ανακοινώσεις των : Παπανικολάου στις 20/11/1900 της «νέας μεθόδου θεραπευτικής της οξείας μέσης φλεγμονώδους ωτίτιδος» και του Ν. Ταπτά στις 18/12/1902 «περί των παραρινιτικών κόλπων».
Τα θέματα δημόσιας υγείας είναι πολύ συχνά όπως η ανακοίνωση του Π. Απέρη (17/11/1899) για μια νέα μέθοδο απολύμανσης του κύτους των ατμόπλοιων για αποφυγή μετάδοσης της πανώλης από ποντίκια.
Μεταξύ των σημαντικών ανακοινώσεων προβάλουν και αυτές των ομογενών ιατρών που κατέχουν σημαντικές θέσεις σε Ευρωπαϊκά ιδρύματα, όπως του οφθαλμολόγου Φωτεινού Πανά από το Παρίσι, του οποίου η ανακοίνωση με τίτλο: «περί οπισθοϊριδικής σκληροτομής εφαρμοσθείσης προς θεραπείαν γλαυκώματος αιμορρυγικού» διαβάστηκε στην συνεδρίαση της 20/10/1899. Μια άλλη ανακοίνωση από το εξωτερικό είναι του Ραγκαβή Τσοπάνογλου με τίτλο: «περί νεφρορραγίας περιοδικής νευρικής αρχής».
Μια «προφητική» εισήγηση για την «Φακοθεραπεία».
Στην συνεδρίαση της 2 Δεκεμβρίου 1898 μεταξύ των άλλων θεμάτων ο κ.Βραχάμης παρουσιάζει εισήγηση με θέ-μα: «περί χρήσεως φακών παρά τοις αρχαίοις προς θεραπευτικών σκοπόν» ο οποίος αναφέρεται σε αρχαίους φιλόλογους συγγραφείς που έγραψαν για την χρήση των φακών για ιατρικούς σκοπούς. Στην επόμενη συνεδρία της 9 Δεκεμβρίου 1898 ο κ. Απέρης, επί της ανακοινώσεως του κ. Βραχάμη, αναπτύσσει τις απόψεις του ότι μη υπαρχόντων αναφορών στο θέμα αυτό από τους Ιπποκράτη, Γαληνό και Κέλσον, μάλλον δεν υπήρχε η χρήση φακών στην ιατρική αλλά ίσως μόνο για καυτηριασμό με εστίαση των ηλιακών ακτινών. Στη συνέχεια ο κ. Απέρης αναφέρει την σημασία των φακών στην θεραπεία, αφού μπορούν αυτοί να εστιάσουν τα διάφορα χρώματα (ορατά και μη ορα-τά) σε διαφορετικές θέσεις λόγω της διαφορετικής «θλαστικότητας» των φακών σε διαφορετικά χρώματα. Μάλιστα τονίζει ότι το ηλιακό φως ή το ηλεκτρικό φως περιέχει «χημικαί ακτίνες εισίν αφθονώταται εις το ιώδες χρώμα, ενώ θερμαντικαί ευρίσκονται εις το άλλο πέρας του
φάσματος, ήτοι εις το ερυθρόν, και ιδίως εντεύθεν του ερυθρού. Εν μέσω δε, ήτοι εις το ωχρόν, ευρίσκε-ται το κέντρον των φωτεινών ακτίνων. …» και αναφέρει τα φυσικά φαινόμενα φωσφορισμού και φθορισμού. Στην συνέχεια της ομιλίας του ενημερώνει τα μέλη της Β.Ε. για την χρήση της Φωτοθεραπείας στην Αγγλία και την Γερμανία για την ευλογιά και ότι ο Δανός Finsen χρησιμοποίησε πρόσφατα τις «χημικές» ακτίνες για την «εφαρμογήν θεραπείας εσθιομένου». Στο τέλος της ανακοίνωσης του ο κ. Απέρης προτείνει την δική του μέθοδο που βασίζεται, στην διαφορά εστίασης στον χώρο, των τριών τύπου ακτινών και ότι κάθε μία μπορεί να χρησιμοποιήσει ο ιατρός για να «καταστρέψη νεόπλασμα τι κακής φύσεως ή παθογόνα μικρόβια, να εξουδετερώση ή να αποσυνθέση τοξίνας, δύναται να χρησιμοποιήσει και τας χημικάς, φωτεινάς και καυστικάς ιδιότητας του συγκεκριμένου ηλιακού φωτός..». Η μελέτη ανακοίνωσης αυτής δείχνει την υψηλή στάθμη των ανακοινώσεων στην Β.Ε. του Ε.Φ.Σ.Κ. αλλά και την ανοικτή επιστημονική αντίληψη που επικρατούσε στις συνεδριάσεις αυτής.
Μελέτη για τον υπολογισμό των οφθαλμοσκοπικών ορίων
Στα πρακτικά της συνεδρίασης της Β.Ε., της 23 Δεκεμβρίου 1898, περιέχεται μια πολύ ενδιαφέρουσα ανακοίνωση του Π. Ιατρόπουλου, που αφορά την χρησιμοποίηση εξελιγμένων μαθηματικών για την ανάλυση του ανθρώπινου οφθαλμού και συγκεκριμένα τον υπολογισμό με εντελώς θεωρητικό τρόπο των ορί-ων οφθαλμοσκόπησης. Αναφέρει ο παρουσιαστής στην εισαγωγή τα εξής: «Είναι αρκούντως γνωστόν πόσον είναι πλούσια υπό φιλολογικήν έποψιν η οφθαλμολογία της σήμερον, ουδέ πρέπει να θεωρηθή υπερβολή, εάν είπη τις ότι ουδεμία άλλη ιατρική ειδικότητι της σήμερον αι μελέται κατά τε αριθμόν και έκτασιν ισούνται προς τα περί οφθαλμού γενομένας….». Θέτει το ερώτημα ο ομιλητής αν όπως το φως εισέρχεται από την οπή της κόρης αν θα μπορούσε με «διάχυση» να εισέλθει και να φωτίσει το εσωτερικό του βολβού μέσο του κερατοειδή περίβλημα του βολβού, δηλαδή με ένα έμμεσο τρόπο της διάχυσης του φωτός. Λέει επίσης ο παρουσιαστείς ότι διάβασε το τετράτομο βιβλίο Οφθαλμολογίας των Wecker και Lundolt αλλά δεν βρήκε απάντηση στο ερώτημα που έχει θέσει όπως τίποτα δεν αναφέρεται στις εργασίες των Helmholtz και Tcherning. Με τα δεδομένα αυτά καταλήγει να πει «Εν τω μεταξύ όμως το (εν) διαφέρον ημών εκινείτο επί μάλλον και μάλλον ζωηρότερον και έπρεπε να κορέσωμεν την περιέργειαν ημών, έστω και αφιέμενοι όλως εις τας οπτικάς και μαθηματικάς γνώσεις ημών».

Αρχίζοντας την παρουσίαση της μαθηματικής του μεθόδου ο Π. Ιατρόπουλος σημειώνει ότι για τις ανάγκες της έρευνας του χρειάστηκε να επεκτείνει την οπτική θεωρία πρόσπτωσης οπτικών ακτινών σε μια καμπύλη επιφάνεια του Gauss, όταν οι γωνίες στην επιφάνεια του κερατοειδούς ιστού είναι μεγάλες. Στη συνέχεια ακολουθεί μια λεπτομερής οπτική ανάλυση του ανθρώπινου οφθαλμού με εφαρμογή της θεω-ρίας διάθλασης και χρήση τριγωνομετρίας και Ευκλειδείου γεωμετρίας. Παραθέτουμε στο Σχ.1 την σελίδα των πρακτικών που παρουσιάζει την μαθηματική ανάλυση επί του θέματος όπως επίσης και την γεωμετρική παράσταση του μοντέλου του ματιού στο Σχ.2 που χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό αυτό. Η ανάλυση είναι αυστηρά μαθηματική και χρησιμοποιεί σειρά οπτικών νόμων. Στο τέλος της μακροσκελούς εργασίας του ο Ιατρόπουλος φθάνει στo συμπέρασμα να μπορεί να υπολογίσει την μεγαλύτερη γωνία ακτίνων που δύναται να φωτίσουν τον βυθό του οφθαλμού.
Περί «Βαθείας Ακτινοθεραπείας» των Κακοήθων Όγκων
Στη συνεδρίαση της 10 Δεκεμβρίου 1914 υπό την προεδρεία του Ν. Βασιλειάδου, καταγράφεται στα πρακτικά της Β. Επιτροπής, ως αντικείμενο της συνεδρίας το παραπάνω αναφερόμενο εξαιρετικά ενδια-φέρον θέμα που αφορά μια από τις πλέον σύγχρονες μεθόδους της κλινικής αντιμετώπισης του καρκίνου στον άνθρωπο. Στην συνεδρίαση πρώτος εισηγητής είναι ο κ. Κηλαϊδίτης, που αναφέρει ότι η παλαιά τε-χνική ακτινοθεραπείας ήταν αναποτελεσματική επειδή παρουσίαζε πολλά προβλήματα παρενεργειών, ενώ τα τέσσερα τελευταία έτη με την πρόοδο της τεχνολογίας έχει αλλάξει αυτό το σκηνικό. Συνεχίζοντας ο ίδιος, τονίζει τα επτά σημεία που χαρακτηρίζουν την νέα θεραπευτική αγωγή: (α) χρήση ειδικών φίλτρων που αφαιρούν από τις ακτίνες αυτές που είναι βλαβερές για το δέρμα, (β) η χρήση φιαλιδίων με ισχυρές ραδιενεργές ουσίες, (γ) η χρήση μηχανημάτων ακτινοβολίας που εκπέμπουν υψηλές δόσεις που συντομεύουν τον χρόνο της θεραπείας, (δ) η χρήση περιστρεφόμενων-κινητών εργαλείων ακτινοβόλησης που επιτρέπουν την εστίαση μόνο στους κακοήθεις όγκους της δόσης, (ε) η χρήση μεθόδων που επιτρέ-πουν τον υπολογισμό της χρησιμοποίησης των ακτινοβολητών ώστε να συγκεντρώνονται οι δέσμες στον στόχο όγκο, (στ) η χρήση μεθόδων που καθιστούν πιο ευαίσθητους τους κακοήθης όγκους ενώ επιτρέ-πουν την προστασία του δέρματος και (ζ) «η χρήσις εις τας αρχάς της θεραπείας ήδη μεγίστων δόσεων συνεχών και αλλεπαλλήλων προς κατάπληξιν του όγκου». Στη συνέχεια ο κ. Κηλαϊδίτης παρουσιάζει την εφαρμογή των αρχών αυτών σε 30 περίπου ασθενείς καρκίνου του μαστού και 7 κεφαλής τραχήλου (παρωτίτιδας) στην κλινική του στην Πόλη ενώ φαίνεται ότι είχε εργαστεί στο παρελθόν σε ακτινοθεραπευτική κλινική στην Βιέννη. Ο τρόπος παρουσίασης των αποτελεσμάτων που δίνει ο ίδιος, χαρακτηρίζεται από αυστη-ρή κρίση εφάμιλλη των σημερινών αναλύσε-ων σε ιατρικά επιστημονικά περιοδικά. Στο τέλος της εισήγησης του εμμέσως προσπαθεί να αποδείξει την χρησιμότητα της ακτινοθε-ραπείας δίνοντας ως επιχείρημα ότι στην Ευρώπη πολλοί χειρούργοι (οι οποίοι βέβαια συνήθως δεν ήταν υπέρ άλλων μεθόδων εκτός της δικής τους ειδικότητας της χειρουργικής) θεωρούν την μέθοδο της βαθειάς ακτινοθεραπεία πολύ χρήσιμη. Στο τέλος ο ίδιος αναφέρει ότι δεν μπορεί να αποφανθεί με οριστικό τρόπο αν η βαθειά ακτινοθεραπεία είναι αποτελεσματική αφού τα στατιστικά στοιχεία που διαθέτει, δεν είναι επαρκή και επομένως απαιτείται η συνέχιση των θε-ραπειών για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Όλο το σκεπτικό και το λεκτικό θυ-μίζει πάρα πολύ την σημερινή φρασεολογία των διεθνών επιστημονικών περιοδικών στα ίδια θέματα.
Στη συνέχεια αρχίζει η συζήτηση επί του θέματος. Ο κ. Μανουηλίδης ζητάει αν ο εισηγητής γνωρίζει τα συνολικά αποτελέσματα της νέας μεθόδου σε όλες τις χώρες της Ευρώπης που έχει ξεκινήσει τα τελευταία 4 χρόνια ενώ ο κ. Ιωαννίδης αναφέρει ότι ο εισηγητής απέφυγε να μιλήσει για τα αρνητικά της ακτινοθεραπείας και τονίζει ότι όποιος όγκος μπορεί πρέπει να χειρουργείται. Ο κ.Τιβέριος ζητάει από τον εισηγητή να δώσει στοιχεία για τα αποτελέσματα της νέας θεραπείας. Είναι σαφές ότι αρχίζει να υπάρχει μια εκδήλωση διαφορετικής γνώμης μεταξύ διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων.
Στην επόμενη συνεδρίαση ο κ.Κηλαϊδίτης απαντάει στους κριτικούς της ακτινοθεραπείας, λέγοντας ότι έχει δώσει όσα στοιχεία είχε και ζητάει από τον κ.Ιωαννίδη να του αναφέρει, αν ο ίδιος δεν θυμάται, κάποια περίπτωση αποτυχίας σε θεραπεία ασθενή του. Λαμβάνοντας τον λόγο ο κ.Ιωαννίδης αναφέρει ότι η ακτινοθεραπεία είναι ενδεδειγμένη μόνο αν οι όγκοι είναι μη χειρουργήσιμοι και φαίνεται από τα αναφερόμενα η βαθειά του γνώση της διεθνούς βιβλιογραφίας επί του θέματος.

Παραβαίνει στο σημείο αυτό ο διάσημος χειρούργος κ.Τ. Σγουρδαίος αναφέροντας τα εξής:
Θεωρεί την βαθειά ακτινοθεραπεία πολύ σημαντική ως μέσο αντιμετώπισης του καρκίνου και τονίζει την σημασία της χρήσης φίλτρων αλουμινίου (αφαιρούν τις ακτίνες β που προκαλούν βλάβες στο δέρμα) και για να κριθεί η ακτινοθεραπεία πρέπει να περιοριστεί η μελέτη των αποτελεσμάτων στις θεραπείες που έχουν χρησιμοποίηση την νέα τεχνολογία. Είναι ανάγκη η στατιστική μελέτη να γίνεται επί των αποτελε-σμάτων της ίδιας κλινικής για να υπάρξει κοινός παρανομαστής. Το ίδιο ισχύει και για την χειρουργική αφού βλέπουμε διαφοροποίηση των αποτελεσμάτων μεταξύ των χειρούργων. Οι ασθενείς που στάλθηκαν στον κ.Κηλαίδίτη κατά την πλειοψηφία τους, ήταν περιπτώσεις που δεν μπορούσαν να χειρουργηθούν, συμπεριλαμβανομένων σαρκωμάτων και οστεοσαρκωμά-των.
Παρουσιάζει τα αποτελέσματα σε ασθενείς πασχόντων από διάφορους τύπους καρκίνου. Η παρουσίαση έχει την μορφή κρυστάλλινης διαύγειας. Στο συμπέρασμα του αναφέρει ότι στην πλειοψηφία των μη-εγχειρήσιμων όγκων φαίνεται ότι η βαθειά ακτινοθεραπεία είναι επιτυχής. Άρα τίθεται το ερώτημα για ποιο λόγο να μην χρησιμοποιηθεί η ακτινοθεραπεία και στην περίπτωση εγχειρήσιμων όγκων, αν όχι για όλους, αλλά για ορισμένες περιπτώσεις. Απαντάει ο ίδιος διάσημος χειρούργος ότι δύο λόγοι μας καθιστούν να είμαστε επιφυλακτικοί: (α) δεν έχουμε εισέτι αποτελέσματα σε μεγάλο βάθος χρόνου και (β) είναι επικίνδυνο να καλλιεργηθεί μια αντιχειρουργική φοβία παρουσιάζοντας ως εναλλακτική λύση την ακτινοθεραπεία. Τονίζει όμως, ότι προτείνει εξαίρεση την περίπτωση των σαρκωμάτων που υποτροπιάζουν μετά από χει-ρουργική αφαίρεση των όγκων.
Το Πορτραίτο και το Ενδεικτικό
Βράβευσης του Διάσημου Χειρουργού Τ. Σγουρδαίου που βρίσκεται στην Αίθουσα Τελετών του
Πνευματικού Κέντρου
Κωνσταντινουπολιτών στους
Αμπελόκηπους Αθηνών
Αναφέρει ότι προτείνουν πολλοί ιατροί την χρήση της ακτινοθεραπείας, μετά από την χειρουργική επέμ-
βαση, για αποφυγή υποτροπών ενώ ο ίδιος διστάζει να συμφωνήσει με την άποψη αυτή, αφού σε πολ-
λές περιπτώσεις χειρουργηθέντων όγκων δεν παρουσιάζονται υποτροπές.
Ο Τ. Σγουρδαίος κλείνει τον λόγο του αναφέροντας: « Την ακτινοθεραπεία δεν την θεωρώ ως παρηγορι-
κόν μόνον μέσον, αλλά ως πράγματι δυνάμενον να δώσει λαμπρά και έκτακτα θεραπευτικά αποτελέσμα-
τα».
Ο κ.Αντύπας αναφέρει ότι συμφωνεί με τις απόψεις του κ. Σγουρδαίου, πιστεύει ο ίδιος ότι οι ακτίνες
δρουν όπως οι καυτηριασμοί και ότι «αι ακτίνες ουδαμώς κέκτηνται ενέργειαν ιδιάζουσαν επί των όγκων»
και θεωρεί δύσκολο θέμα να αποφασίσει ένας ιατρός κατά πόσο ένας όγκος είναι χειρουργήσιμος ή όχι. Ο
κ.Σώτροπας αναφέρει ότι με την πρόοδο της χειρουργικής και την μέθοδο «της καλύψεως του εγχειρητι-
κού τραύματος δια δέρματος λαμβανομένου εκ της κοιλίας ή του λαιμού» το πεδίο της χειρουργικής έχει
διερευνηθεί πολύ σημαντικά.
Στο τέλος της συνεδρίας ο κ. Θ. Παπαδόπουλος προβαίνει σε μια μακροσκελή ανάλυση των διαμειφθέ-
ντων και εξάγει συμπεράσματα σε μορφή πορισμάτων που ουσιαστικά είναι πολύ κοντά αυτών του Τ.
Σγουρδαίου. Η τελική του θέση του είναι: «Καταλήγω λοιπόν εις τούτο, ότι την ακτινοθεραπείαν θεωρώ
αποκλειστικώς ενδεδειγμένην δια τους μη εγχειρήσιμους όγκους, τους δε επιδεικτικούς εγχειρήσεως
νομίζω ανήκοντας κατά προτίμησιν εις την χειρουργίαν μόνην ή εν συνδυασμώ μετά της ακτινοθεραπείας αναλόγως των περιπτώσεων..». Στο σημείο
εγείρεται και θέμα ιατρικής δεοντολογίας και ηθικής κατά πόσο ο ίδιος ασθενείς έχει δικαίωμα να επιλέγει την θεραπεία του ίδιου.

Συμπεράσματα
Η μελέτη των Πρακτικών της Βιολογικής Επιτροπής (Β.Ε.) του Ε.Φ.Σ.Κ για την περίοδο 1896-1914 δεί-
χνει τα εξής: Η Επιτροπή λειτούργησε με πρότυπα επιστημονικής δεοντολογίας εφάμιλλης των Ακαδημιών
των δυτικών χωρών εκείνης της εποχής όπως π.χ. Royal Society of London, Académie Française κτλ.
Τα θέματα που απασχόλησαν την Β.Ε. υπήρξαν επίκαιρα της εποχής σε θέματα θεραπευτικών αγωγών
συνήθων ασθενειών, κοινωνικής ιατρικής αλλά και προγραμματισμού σε θέματα υγιεινής.
Στις ανακοινώσεις τις Β.Ε. είναι αξιοσημείωτη η ενημερότητα των μελών της στις σύγχρονες εξελίξεις τις
ιατρικής διεθνώς. Το σημαντικότερο όμως είναι η διαπίστωση ότι ο Ε.Φ.Σ.Κ. μέσο της Β.Ε., προσέφερε πο-
λύτιμες υπηρεσίες σε όλους τους πολίτες της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στον τομέα της υγείας με
την θεραπεία των πασχόντων και την αντιμετώπιση του πόνου ανεξάρτητα θρησκεύματος και καταγωγής.
Την ίδια αρχή ακολουθούν οι Κωνσταντινουπολίτες ιατροί σε όλοι την υφήλιο.