Παναγιώτατε Δέσποτα,
Πριν από λίγες ημέρες σε πνευματικό μνημόσυνο, στην Σχολή του Γαλατά, με την σοφία που Σας διακρίνει αναφέρατε τα εξής: «Εσυνηθίσαμεν, ιδίως κατά τα τελευταία έτη να συνασσώμεθα επί το αυτό και να θριαμβολογώμεν επί του έργου των προκατόχων μας, είτε είναι κληρικοί, είτε είναι λαϊκοί, είτε ιεροψάλται, είτε κοινοτικοί παράγοντες, είτε διδάσκαλοι και εκπαιδευτικοί. Θριαμβολογούμεν και αλληλοεπαινούμεθα, παρελθοντολογούμεν και διατρίβομεν εις στείρας και αγόνους, τελικώς, συζητήσεις. Και προσθέσατε: Συζήτησις και τιμή της παραδόσεως άνευ οραματισμών και σχεδίων διά το μέλλον αποβαίνουν μάλλον εις βλασφημίαν των έργων των Πατέρων μας”.
Εμπνεόμενος σχετικώς από την Υμετέραν Σεπτή Κορυφή, σχετικά με την σημερινή εκδήλωση και έχοντας γνώση της βιωτής του τιμωμένου σήμερα αειμνήστου, επιτρέψτε μου να πω ότι ο Δημήτριος Φραγκόπουλος αποτελούσε λαμπρή και σπάνια εξαίρεση. Ναι μεν συχνά τόνιζε την αξία των παραδόσεων και των αξιών της Ρωμιοσύνης, αλλά μη αρκούμενος σε αυτό, έπραττε έργα αντάξια των παραδόσεων του Γένους. Καίτοι έδρασε σε χαλεπούς καιρούς είχε σχέδια για το μέλλον, δεν μεμψιμοιρούσε, δεν έχασε ποτέ την ελπίδα του. Ήταν οραματιστής. Δεν θριαμβολόγησε ποτέ για τους ενδόξους προγόνους μας και τους αείμνηστους προαπελθόντας, αλλά έπραξε έργα αντάξια αυτών. Είχε και σχέδιο και όραμα. Η βιωτή του, η δράση του και τα κείμενά του, μνήμη των παραδόσεων του τόπου μας, το αποδεικνύουν. Πίστευε απόλυτα στην Ρωμιοσύνη της Πόλης.
Σήμερα είμεθα εδώ επί το αυτό, στο Φιλο-λογικό Μνημόσυνό του. Σκέφτηκα επί τη ευκαιρία να επικεντρωθώ στον λόγο, στον γραπτό λόγο του Άρχοντος Διδασκάλου του Γένους αειμνήστου Δημητρίου Φραγκόπουλου, στα νοήματα και στα μηνύματά των γραφομένων του και να προσπαθήσω να καταλήξω σε κάποια συμπεράσματα για την προσωπικότητά του. Προς τούτο, έλαβα υπόψη μου τρείς λόγους που εκφώνησε ο ίδιος: ο πρώτος τον Ιανουάριο του 1994 στην Πόλη, στην Κοινότητα Σταυροδρομίου, στην αίθουσα της Παναγίας του Πέραν, επί τη ευκαιρία του Ιωβηλαίου του και της συνταξιοδοτήσεώς του, ο δεύτερος τον Νοέμβριο του 1995 στην Αθήνα και ο τρίτος, τον Ιούνιο του 2006 στην Πόλη, στο ιστορικό Συνέδριο της Ομογένειας, του οποίου Συνεδρίου διετέλεσε Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής. Προσπάθησα να αντλήσω συμπεράσματα τόσο από τον τρόπο σκέψης του, όσο και από τα οράματά του για το μέλλον της πολίτικης Ρωμιοσύνης, αλλά και γενικά να επιβεβαιώσω αυτό που πάντα πίστευα ως παλαιός Ζωγραφειώτης: Ο Φραγκόπουλος ήταν άνθρωπος των έργων και της δράσης και όχι της παρελθοντολογίας και της απραξίας. Ήταν ο εκπαιδευτικός που δίδασκε με την στάση ζωής του και με το παράδειγμά του. Δίδασκε σε όλους εμάς ήθος, τους πολίτες και μη.
Οι κύριοι άξονες στους τρείς αυτούς λόγους του Φραγκόπουλου: Απαριθμεί, ονομάζει, αναλύει και επικρίνει, όπως ήταν φυσικό, τα μέτρα και τις πιέσεις κατά της Ρωμιοσύνης από το 1923 και εξής. Αναλύει τις αρνητικές επιπτώσεις αυτών στα θέματα της Παιδείας μας και στον κοινωνικό ιστό της Ρωμιοσύνης και τέλος, οραματίζεται, προτείνει και προτρέπει τόσο για τα της Παιδείας όσο και για τα θέματα της Κοινότητος μας. Έχει οξυδερκείς προτάσεις για τον νυν και για το μέλλον, και το όραμά του είναι πάντα παρόν στους λόγους του. Έχει προοπτική για την Πόλη και τους πολίτες. Προτείνει, στραμμένος προς το μέλλον, γνωρίζοντας πολύ καλά την ιστορία μας και εξάγοντας πολύτιμα συμπεράσματα από αυτήν. Πουθενά δεν βλέπουμε, δεν διαβάζουμε, την τυποποιημένη φράση: κάποτε εμείς εδώ μεγαλουργούσαμε, τώρα παρακμή, κάποτε ήμασταν πολλοί και δυνατοί, τώρα λίγοι και ανήμποροι. Τουναντίον, αισιόδοξα μηνύματα και ελπιδοφόρες σκέψεις αναδύονται από τους λόγους του.
Κατά το Ιωβηλαίο και την συνταξιοδότησή του, το 1994, όπως είναι φυσικό, επικεντρώνεται στα της Παιδείας και μιλά για αρμονία σώματος και ψυχής, για το ιδεώδες του πνεύματος: «Βασική προϋπόθεση για την διαμόρφωση του Νέου Ανθρώπου είναι η κατάλληλη παιδεία» αναφέρει και συνεχίζει: «περισσότερο από πριν, σήμερα η Κλασσική Παιδεία προβάλλει επιτακτικά σαν ιδανικό για την καλλιέργεια του Νέου το ιδεώδες του πνεύματος. Μια άρτια οργανωμένη παιδεία θα βοηθήσει τους νέους μας να προσαρμόσουν στις νέες απαιτήσεις της ζωής». Με σαφή υπαινιγμό στις δύσκολες τότε χρονικές συγκυρίες συνεχίζει με νόημα: «Είναι ιεροσυλία, κάθε εμπόδιο που παρακωλύει την εύρυθμη λειτουργία του Σχολείου και βέβηλος όποιος εμποδίζει την κανονική μόρφωση των αθώων υπάρξεων». Κατά τον ίδιο, το γένος μας ακόμη και στις πιο σκοτεινές πτυχές της ιστορίας του δεν έπαψε ποτέ να προσβλέπει με εμπιστοσύνη στο μέλλον. Ο άνθρωπος διαμορφώνεται στο Σχολείο, από την παιδική ηλικία, με την αγάπη των δασκάλων, με την ευτυχία και ικανοποίηση που θα αισθανθεί από το προσφερόμενο μορφωτικό αγαθό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, αυτό που επί λέξει αναφέρει: «Με αυτή την υπέροχη αγάπη από την παιδική τους ηλικία, θα γίνουν ευτυχισμένοι. Και το σπουδαιότερο, θα γίνουν πραγματικοί άνθρωποι, όπως ακριβώς διδάσκει η θρησκεία μας». Ο Φραγκόπουλος δηλώνει με χαρά και με ευγνωμοσύνη: «ατενίζω τον Ύψιστο και τον ευχαριστώ που με αξίωσε να υπηρετήσω με πίστη και αφοσίωση τα παιδιά της Ομογένειας».
Την επόμενη χρονιά, το 1995 ήδη τιμηθείς από τον Πατριάρχη μας με το οφίκιο του Άρχοντος Διδασκάλου του Γένους, στην αίθουσα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών εκφωνεί ιστορικό λόγο για την ομογενειακή Παιδεία στην Πόλη. Εκεί παρατηρούμε τον δυναμικό διανοούμενο να κάνει ιστορικές αναφορές στα της Παιδείας λέγοντας ότι η παιδεία ακολούθησε μεν την μοίρα της Ομογένειας, είναι όμως παρούσα και θα είναι παρούσα. Εδώ ο Φραγκόπουλος ως πραγματιστής και συνάμα ως ευρυμαθής ιστορικός της Πόλης, αναφέρεται εν συντομία στην ίδρυση και την λειτουργία των εκπαιδευτηρίων μας, αναλύει τα της παιδείας μας, με αριθμητικά και συγκριτικά στοιχεία εκπαιδευτηρίων και μαθητών. Με πόνο και λύπη μιλά για την φθίνουσα πορεία του στοιχείου μας λέγοντας: «Ζήσαμε μέρες ευδαιμονίας όταν νιώθαμε ότι μας θερμαίνει η θαλπωρή των ηλιαχτίδων, αλλά πιο πολύ ζήσαμε σκληρές περιόδους δοκιμασίας κατά τις οποίες οι καταιγίδες και ο χιονιάς πάγωναν στις καρδιές την ελπίδα». Απαριθμεί όλες τις πιέσεις των Αρχών προς την ομογένεια μία προς μία. Μιλά δικαίως και με θάρρος-μην ξεχνάμε την χρονολογία- για απογοητευτική κατάσταση στην Κοινότητά μας και στα Σχολεία μας: Για τις σαρωτικές εις βάρος μας αλλαγές που επήλθαν μετά το 1923, για την σταδιακή κατάρρευση της Ομογένειας και για των «παθών της τον τάραχο»: Τις 20 ηλικίες κατά το 1941, τον επάρατο φόρο περιουσίας και όπως λέει χαρακτηριστικά, σε περιόδους που δεν υπήρχε το κυπριακό και άλλα ελληνοτουρκικά. Τα Σεπτεμβριανά του 1955 και όσα ακολούθησαν την δεκαετία του 1960, η τραγική φυγή των δεκαετιών του 1970 και του 1980 τον κάνουν να μιλά για μια πορεία γεμάτη αγωνία και πόνο. Οι απελάσεις του 1964 ήταν το ξεχείλισμα του ποτηριού και έκτοτε «προχώρησε γοργά το ξήλωμα». Φυσικά δεν παραλείπει να μιλήσει για τα μέτρα κατά της Παιδείας, που γίνονται ολοένα και πιο καταπιεστικά, εκείνα τα χρόνια. Οι αρμοδιότητες των τούρκων Υποδιευθυντών, τα θέματα των ελληνικών βιβλίων που δεν έρχονται και που αναγκάζονται να χρησιμοποιούν αντιγραφές και φθαρμένα φύλλα από παλιά βιβλία, οι ξαφνικές παύσεις των ομογενών εκπαιδευτικών, οι γραφειοκρατικές δυσκολίες, οι καθυστερήσεις των μετακλητών εκπαιδευτικών, η ελληνοτουρκική μορφωτική συμφωνία και τα πρωτόκολλά της με τις δυσμενείς λειτουργίες και τις παραβιάσεις της. Ο φόβος και η αγωνία για νέα μέτρα κυριαρχεί: Γράφει: « ο διάβολος βάζει την ουρά του και ο ουρανός αρχίζει να γίνεται μολυβένιος»..Και συνεχίζει χαρακτηριστικά: «Είναι η περίοδος που με καρδιοχτύπι ανοίγαμε τον κλειστό φάκελο του Υπουργείου». Ο Δημήτρης Φραγκόπουλος δεν διστάζει να κάνει και αυτοκριτική ακόμη στα παραπάνω θέματα της Παιδείας, για δικές μας παραλήψεις. «Αγνοήθηκε το δυναμικό της Ομογένειας, προτιμήθηκαν εύκολες λύσεις γατί δεν προβλέψαμε τις λυπηρές εξελίξεις που ξέσπασαν σε βάρος των σχολείων μας. Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα» καταλήγει.
Το μεγαλείο όμως του ανδρός και η θετική στάση ζωής δεν τον αφήνουν να μελαγχολήσει και να καταθέσει τα όπλα. «έστω και μέσα στα ρημάδια η ζωή συνεχίζει τον δρόμο της» αναφέρει και συνεχίζει αισιόδοξα: «Οι λίγοι που παραμένουν κρατούν την ευθύνη της βαριάς κληρονομίας, αντέχουν, αντλούν δύναμη και ελπίδα από την Εκκλησία και ιδιαίτερα από τον Θεοπρόβλητο ηγέτη της τον Οικουμενικό Πατριάρχη μας που αγλαΐζει με το θάρρος και την αποφασιστικότητά Του τον θρόνο των Χρυσοστόμων». Για τον Φραγκόπουλο η Ρωμιοσύνη δίνει και θα δίνει το παρόν στα ιερά αυτά μέρη της γης. Η Κωνσταντινούπολη είναι η αγία Πόλη του γένους μας και ταυτόχρονα ένας από τους ιερότερους τόπους της γης. Και συνεχίζει με σύνεση και σοφία: «Οι μνήμες δεν πρέπει να ναρκώνονται, είναι εγκληματικό, είναι απαράδεκτο να εξαντλούμεθα αποκλειστικά σε θρήνους και σε αναθεματισμούς αδιαφορώντας για τις απαιτήσεις του παρόντος και τις αξιώσεις του μέλλοντος». Και πάλι με διάθεση αυτοκριτικής αναφέρει το πυθαγόρειο ρητό : ''Πη παρέβην; Τι δ`έρεξα; Τι μοι δέον ουκ ετελέσθη;'' Τι έκανα που δεν έπρεπε; Τι έκανα που έπρεπε; Τι έπρεπε να κάνω και δεν το έκανα; Και καταλήγει: Είμαστε μια φούχτα άνθρωποι στεφανωμένοι με δάφνες μα και με σύμβολα πάθους». Οφείλουμε να μην παραδοθούμε στη μοίρα και να μην θρηνήσουμε Εκκλησίες κλειστές και άλλα σχολεία βουβά και έρημα.
Αυτή την θέληση την εκφράζει και πάλι με άλλο τρόπο λίγα χρόνια μετά. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ένδεκα ολόκληρα χρόνια μετά τις παραπάνω διαπιστώσεις του αειμνήστου, αναπτερώνεται η ελπίδα της Ομογένειας, βοηθούσης και της νέας πολιτικής συγκυρίας. Αυτό δεν αφήνει αδιάφορο τον Φραγκόπουλο, ο οποίος περισσότερο αισιόδοξος αλλά και φιλοπρόοδος, στον εμπνευσμένο λόγο του το 2006, κατά το ιστορικό Συνέδριο της Ομογένειας, και πάλι θαρραλέα αναφέρεται επιγραμματικά σε όλα τα αρνητικά που προηγήθηκαν, αλλά με ανανεωμένη σκέψη, δείγμα και αυτό του πνευματικού του αναστήματος. Τον προβληματίζουν τώρα, το ανθρώπινο δυναμικό, οι εκλογές που δεν διεξάγονται, οι βακουφικές και οι κοινοτικές διοικήσεις που δεν ελέγχονται, τα κατειλημμένα και υφαρπαχθέντα ακίνητα της Ομογένειας που δεν επιστρέφονται, οι περιορισμοί στην διοίκησή τους η έλλειψη ομογενών στελεχών, η κατάσταση της Παιδείας, οι περιορισμοί στις εγγραφές ξένων μαθητών, η γλωσσική ανεπάρκεια, η απαγόρευση χρήσεως των κενών κτιρίων των Σχολειών από τις Κοινότητες, η υπεράσπιση των δικαιωμάτων της Ομογένειας εν γένει. Οι κυριότερες προτάσεις του και οι προσδοκίες του το 2016 στο Συνέδριο: Η αναγνώριση της Οικουμενικότητας του Πατριαρχείου, η επαναλειτουργία της ΙΘΣΧ, η κανονική λειτουργία των Κοινοτήτων με έλεγχο από Οικονομική Εξελεγκτική Επιτροπή, η τακτική διεξαγωγή Εκλογών, η επαναφορά των λογοδοσιών για περισσότερη διαφάνεια, η επιστροφή των ακινήτων μας από το Κράτος, η άρση των πιέσεων στα σχολεία, η επιστροφή των αρμοδιοτήτων στους Διευθυνάς των Σχολείων κ.ά. Εκφράζει με παρρησία και με θάρρος τις απόψεις του. Κατακλύει τον λόγο του λέγοντας: Είμαι υπερήφανος που ανήκω στην Ρωμαίικη Μειονότητα, επιθυμώ εμείς και οι απόγονοί μας να ζήσουμε στην γενέτειρά μας ήσυχα ήρεμα και ειρηνικά, χωρίς τον εφιάλτη των οιωνδήποτε πιέσεων, διατηρούντες αλώβητη την θρησκευτική και κοινοτική μας ταυτότητα υπό την αιγίδα του Πατριάρχη μας.
Παναγιώτατε,
Ο Δημήτρης Φραγκόπουλος όντως επιβεβαίωσε, κατά τα 23 σχεδόν χρόνια που μεσολάβησαν από τη συνταξιοδότηση μέχρι τον θάνατό του, αυτό που ο ίδιος ταπεινά ανέφερε κατά την ημέρα της αφυπηρεσίας του από τα σχολεία. «Νιώθω σαν να αρχίζω και πάλι από την αρχή». Όντως, η μετέπειτα πορεία του με την εμπειρία πλέον των ετών ανέδειξε τον Φραγκόπουλο, ως σημείο αναφοράς για την Πόλη μας σε όλα τα θέματα της Ομογένειας». Κατά το διάστημα αυτό υπήρξε το σημείο αναφοράς όλων των Ελλήνων, των εντός και των εκτός. Με τις πολυάριθμες εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης έγινε γνωστός στο πανελλήνιο και δι’ αυτού πολλοί έγιναν κοινωνοί των ζητημάτων της Ομογένειας. Δεν υπήρχε περίπτωση να επισκεφτεί την Πόλη κάποιος ευαισθητοποιημένος στα θέματα της Ρωμιοσύνης και νη μη θελήσει να γνωρίσει από κοντά τον Φραγκόπουλο. Οι εύστοχες παρεμβάσεις του, οι τεκμηριωμένες θέσεις του, οι προτάσεις του, μέρος των οποίων ευτυχώς πρόλαβε να ζήσει την υλοποίησή τους, και κυρίως ο βίος του, τον κατατάσσουν στο πάνθεο των σοφών διδάσκαλων του Ζωγραφείου, της Ομογένειας και της Πόλης. Σεμνός και ταπεινόφρων, ουμανιστής, πνευματώδης, δεν πρόβαλε ποτέ τον εαυτό του. Ευτυχώς πρόλαβε και είδε να υλοποιούνται κάποιες από τις προσδοκίες του και τα οράματά του. Πολλές περιμένουν ακόμη.
Σας εξομολογούμαι ταπεινώς: Χαιρόμουν να τον χαιρετήσω και να τον συναντήσω. Σε όλα αυτά τα τελευταία έτη της ζωής του, ήταν πάντα ευγενικός, πάντα χαμογελαστός, όπου και να τον συναντούσα. Μετέδιδε στους συνομιλητάς του θετική αύρα. Είχε πάντα κάτι καλό να πει για όλους και για όλα, να σχολιάσει με έξυπνο τρόπο και με πνευματώδες χιούμορ, τα τεκταινόμενα γύρω του. Αυτός ήταν ο Δημήτριος Φραγκόπουλος, θα παραμείνει αείμνηστος με όλη την σημασία της λέξεως.
Πόλις, 18/12/2017
+Ο Δέρκων Απόστολος