Περίληψη του πονήματος των
Δρ. Cemal Eren Arbatlı της Σχολής Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό Ερευνητικό Παν. Μόσχας, και
Δρ. Güneş Gökmen της Νέας Οικονομικής Σχολής Μόσχας, Ρωσίας

Η εργασία των δυο ερευνητών που αναφέρονται παραπάνω και κατάγονται από την Τουρκία με σπουδές στο Παν. Sabancı και στη συνέχεια σε ΑΕΙ των ΗΠΑ εξετάζει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και σημαντικό θέμα: Ποια είναι η θετική παραμένουσα συμβολή των Ρωμαϊκών και Αρμενικών Κοινοτήτων που ζούσαν στις πατρογονικές τους εστίες, μέχρι και πριν ένα αιώνα και πως επηρεάζει ακόμα και σήμερα την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στη σημερινή Τουρκία.
Με το κείμενο αυτό προσπαθούμε να δώσουμε τα κύρια στοιχεία της μεθοδολογίας που χρησιμοποίησαν οι δυο ερευνητές και τα κύρια συμπεράσματα τους, όσον αφορά το ερώτημα που τίθεται στον τίτλο της εργασίας.
Στην αρχή της εργασίας τονίζεται ότι ενώ μέχρι σήμερα η εκτίμηση των συνεπειών του εκπατρισμού, με όλες τις τραγικές για τους δύο λαούς συνέπειες, έχει εκτιμηθεί μόνο ποιοτικά, σκοπός της έρευνας αυτής ήταν η ποιοτική εκτίμηση αυτής της κολοσσιαίας καταστροφής για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας έκτασης αφανισμού γηγενών - αυτοχθόνων πληθυσμών.
Στη συνέχεια αναφέρονται οι κρατικές πολιτικές του Οθωμανικού κράτους και του διάδοχου κράτους της Ρεπουμπλικανικής Τουρκίας που οδήγησαν στον εκ-πατρισμό των δύο αυτών μεγαλύτερων Χριστιανικών πληθυσμών που το 1893 στα σημερινά εδάφη της Τουρκίας αποτελούσαν το 8 - 10% του γενικού πληθυσμού*.

 Η γενική πληθυσμιακή αύξηση την περίοδο 1893-1906 σε δύο κατηγορίες γεωγραφικών περιοχών :

(α) με συνεχή γραμμή με πλειοψηφία Χριστιανών
(β) με διακεκομμένη γραμμή με πλειοψηφία
Μουσουλμανικών.
Συσχετισμός της αστικοποίησης το έτος 2000 σε σχέση με την Ρωμαίικη πληθυσμιακοί παρουσία το 1893. Η γραφική δείχνει την σημαντική υψηλή σημερινή (2000) αστικοποίηση σε περιοχές που το Ρωμαίικο στοιχείο είχε έντονη παρουσία πριν από την Μικρασιατική Καταστροφή.
—————————
* Σημ. η εκτίμηση αυτή είναι υποβαθμισμένη καθόσον το 1912 ο Ρωμαίικος πληθυσμός ήταν τουλάχιστο 2.7 εκ. και 2.3 εκ. Αρμένιοι ενώ οι Μουσουλμανικοί πληθυσμοί εντός των συνόρων της σημερινής Τουρκίας ήταν 13 εκατ. Επομένως η αναλογία ήταν κατά τι μεγαλύτερη από 40%. Δείτε: Φ. Ντουντάρ, «Ο Κώδικας της Σύγχρονης Τουρκίας», Εκδόσεις Νέου Κύκλου Κωνσταντινουπολιτών,Αθήνα 2013.

Αναφέροντας τα γεγονότα της περιόδου 1914-1923 οι συγγραφείς τονίζουν ότι ο εκτοπισμός των Αρμενίων και Ρωμιών όχι μόνο επέφερε θάνατο και βάσανα σε καταστροφικές διαστάσεις στις κοινότητες αυτές, αλλά και τεράστια καταστροφή στον παραγωγικό και οικονομικό ιστό της Ρεπουμπλικανικής Τουρκίας τα χρόνια που ακολούθησαν όπως: 75% μείωση παραγωγής άνθρακα, 50% κτηνοτροφικής παραγωγής, 40% παραγωγής σιτηρών, 50% καπνού, 80% εξόρυξης μετάλλων, 50% παραγωγής κλωστοϋφαντουργίας. Το συνολικό ΑΕΠ βυθίστηκε κατά 40%. Οι συγγραφείς επίσης τονίζουν ότι τα αποτελέσματα της μελέτης τους θα μπορούσαν να δώσουν μια εκτίμηση σε ποιο επίπεδο θα βρισκόταν η οικονομία της σημερινής Τουρκίας αν δεν είχαν εκριζωθεί οι δυο αυτές Κοινότητες.

Η μεθοδολογία των ερευνητών βασίζεται κατ΄ εξοχήν σε μαθηματική ανάλυση που στηρίζεται σε στατιστικά στοιχεία της τελευταίας 25 ετίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της μετέπειτα 90 ετών της Ρε-πουμπλικανικής περιόδου. Κύρια πηγή είναι η πληθυσμιακή απογραφή του 1893 όπου καταγράφηκαν οι εθνοθρησκευτικές ομάδες σ’ όλη την Αυτοκρατορία στο επίπεδο των επαρχιών (Kaza)*.
Σημαντική μέθοδος στην μελέτη που ακολούθησαν οι ερευνητές είναι η συσχέτιση της πυκνότητας χρήσης την ηλεκτρικής ενέργειας στην σημερινή Τουρκία και την πυκνότητα των Χριστιανικών πληθυσμών πριν από 100 χρόνια. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν νυκτερινές φωτογραφίσεις της χώρας που δείχνουν τον υψηλό βαθμό της συσχέτισης του τεχνητού φωτισμού και της κατανομής των Χριστιανικών πληθυσμών. Στους παραπάνω χάρτες παρατίθενται χωριστά για τους Ρωμιούς και τους Αρμενίους η συ-σχέτιση αυτή.
Η συσχέτιση βασίζεται σε μαθηματική παλινδρόμηση που βασίζεται στην σχέση:
——————-
*Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία η γεωγραφική διοικητική διαίρεση ήταν: βιλαέτια (περιφέρειες), σαντζάκια (νομοί), καζάδες (επαρχίες), ναχιγιέ (υποδιοικήσεις) και χωριά.
yi= β + α(αρμενική συμβολή1893i) + ρωμαίικη συμβολή1893i) +
δ ln⁡(γενική πυκνότητα πληθυσμού1893i) + θ’Xi+εi

Όπου το yi είναι το υπολογιζόμενο αποτέλεσμα (π.χ. βαθμός αστικοποίησης, χρήσης ηλεκτρισμού κτλ.), β είναι σταθερά, α και γ οι συμβολές των δύο πληθυσμιακών ομάδων, για κάθε επαρχία (ο δείκτης i δείχνει επαρχία που αφορά το υπολογιζόμενο μέγεθος), ο τέταρτος παράγοντας αφορά τον Νεπέριο λογάριθμο του γενικού πληθυσμού και χρησιμοποιείται ως αρχική συνθήκη.
Ένα από τα ενδιαφέροντα αποτελέσματα που προκύπτει είναι η τροχιά της γενικής πληθυσμού σε δύο περιπτώσεις γεωγραφικών περιοχών όπως φαίνεται στην παρατιθέμενη πλαϊνή γραφική. Με κόκκινη γραμμή είναι οι περιοχές που υπήρχε ισχυρό Χριστιανικό στοιχείο όπου φαίνεται η στασιμότητα του γενικού μουσουλμανικού πληθυσμού την περίοδο 1935-1945 και η σημαντική αύξηση σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν πριν από το 1922 χριστιανοί. Μετά από το 1945 ανατρέπεται η εικόνα όπου φαί-νεται η σημαντική ανάκαμψη του πληθυσμού (μουσουλμανικού πλέον) μετά από το 1950. Οι δύο ερευνητές ερμηνεύουν το γεγονός ότι η ανάπτυξη που είχαν δημιουργήσει οι εκριζωθέντες Ρωμιοί και Αρμένιοι είχαν θετική επίδραση στους Μουσουλμάνους συμπολίτες τους αλλά και η παράδοση που είχαν δημιουργήσει συνεχίστηκε εν μέρει από τους Μουσουλμάνους κατοίκους που συνέχισαν την παρουσία τους στις επαρχίες αυτές που το χριστιανικό στοιχεία ήταν ισχυρό.